Zoals vrijwel ieder mens heb ik verlangens met betrekking tot mijn leven. Maar tegenover deze verlangens staan angsten die mijn depressie versterken – en mogelijk de oorzaak zijn. Aan de ene kant heb ik dus allerlei verlangens maar hier lijnrecht tegenover bevindt zich het monster Angst. Het lijkt alsof deze twee uitersten een soort symbiotische relatie met elkaar hebben; verlangens voeden mijn angst (om te falen) en diezelfde angst maakt dat ik – zolang het geen overmacht heeft op verlangens, blijf vasthouden aan verlangens. Mogelijk kunnen ze niet zonder elkaar bestaan? Maar misschien is de grote waarheid wel dat ik diegene ben die onbewust deze angsten in stand houdt, en niet de verlangens op zich.
Dat er wel degelijk een correlatie bestaat tussen verlangens en angsten werd mij vorige week heel duidelijk. Ik opende Word en maakte een overzicht van mijn verlangens en de angsten die er tegenover staan. Dit overzichtje heb ik overgenomen in deze post, zie onder:
Verlangen | Angstgedachten |
---|---|
Een (langdurige) liefdesrelatie | ‘Geen enkele vrouw zal mij volledig kunnen accepteren, ook al geloven ze (tijdens de verliefdheid) heilig van wel’ |
‘Ik ben te lang alleen geweest en ben hierdoor te veel op mijn eigen behoeften gericht’ | |
‘Na de initiële verliefdheid zien vrouwen wie ik echt ben en willen ze de relatie verbreken. Dit is in het verleden gebeurt en het zal opnieuw gebeuren’ | |
‘Het is beter om alleen te blijven. Op die manier word ik ook niet gekwetst. Liever eenzaamheid dan weer een relatiebreuk’ | |
‘Ik heb een complexe persoonlijkheid en ben dus een moeilijk mens. Niemand kan met mij samenleven. Ooit’ | |
‘Ik heb een studieschuld, leef van een ziektewetuitkering en woon in een klein rottig huurhuis. Om het erger te maken: geld, een flitsende carrière en materiele zaken zeggen mij vrij weinig. Vrouwen die een man met een hoge sociale status zoeken, zijn bij mij dus aan het verkeerde adres. Kortom: ik bungel ergens onderaan de sociale ladder. Welke vrouw loop daar verdomme nou warm voor?’ | |
Vader worden | ‘Ik heb een studieschuld en geen eigen vermogen, laat staan een eigen huis: In economische zin kan ik een vrouw en kinderen niets bieden’ |
‘Ik ben te oud. Zodra mijn kind in de pubertijd komt ben ik al praktisch bejaard. Op de schoolplein geloven de andere ouders dat ik haar of zijn opa ben. Boeit mij niks, maar mijn kind misschien wel’ | |
‘Mijn kind zal mijn aanleg voor een bipolaire stoornis erven. Dat wil ik hem/haar niet aandoen’ | |
‘Ik zit voor altijd vast aan mijn kind. Er ‘tussenuit knijpen’ wil dan echt niet’ | |
‘Het leven van mijn kind zou belangrijker worden dan mijn eigen leven; een extra angst op de koop toe: De angst dat mijn kind eerder overlijdt dan ik’ | |
Geld / Carrière in loondienst | ‘Bij elke organisatie loop ik weer vast en voel ik mij onbegrepen. Als ik weer in loondienst ga is het toch weer een kwestie van tijd dat ik mij weer ziek moet melden. Ik ben de lopende nachtmerrie voor elke werkgever’ |
‘Ik heb minder te bieden dan dat zij (werkgever) vragen. Door te doen alsof ik ‘de man’ ben kom ik binnen maar vroeg of laat val ik toch weer door de mand’ | |
‘Ik ben een werknemer met ‘special needs’ en werkgevers herkennen dit niet, laat staan dat ze er rekening mee kunnen houden’ | |
‘Ik kan totaal niet omgaan met bedrijfspolitiek en delf altijd het onderspit zodra ik te maken krijg met machiavellisme en onderlinge conflicten binnen een organisatie’ | |
Geld / Carrière als zelfstandige | ‘Uiteindelijk zal ik over een paar jaar postbesteller bij Sand zijn omdat ik heb gefaald’ |
‘Aangezien werken in loondienst altijd slecht afloopt, dan maar een het ondernemerschap uitproberen. Wat moet ik anders? Maar ik beschik totaal niet over de competenties om van niets een succesvol iets te maken’ | |
‘Ondernemen wordt een persoonlijk fiasco. Ik heb te weinig motivatie en weet niet waar te beginnen. De moed om te ondernemen is mij volledig in de schoenen gezonken’ | |
‘Wat als ik weer in een diep gat val? Als ondernemer kan ik mij niet ziekmelden vanwege een depressie. Bij ondernemerschap ligt dat wel anders’ |
Inderdaad, dit zijn nogal wat irreële angsten die ik voor mijn kiezen heb. Alleen voelt het voor mij verdomd echt. Er is wel een mooie bijkomstigheid van het expliciet beschrijven van angsten: ze krijgen (tijdelijk) minder vat op je.
Maar vorige week zegevierde de angst zonder enige twijfel en maakte het de vloer gelijk met mijn verlangens. Het monster genaamd Angst werd verheven tot een dictoriale macht die mij figuurlijk naar de rand van de afgrond bracht. Ik voelde mij al dagen achtereen een totale mislukking en zinspeelde in mijn hoofd op een oplossing/verlossing die niemand wil.
De angsten die mij plagen zijn zogenoemde gegeneraliseerde angsten. Kort gezegd komt dit neer op overmatig piekeren. Ik heb dus geen specifieke angsten, bijvoorbeeld voor naalden, grote hoogten of spinnen. Ik pieker gewoon veel. Echt veel te veel. Eén van de benaderingen die de hedendaagse psychiatrie toepast om overmatig piekeren te lijf te gaan is het toetsen van doemgedachten aan de realiteit: Klopt het waar je bang voor bent? Deze benadering is één pijlers van de populaire en effectieve ‘cognitieve gedragstherapie’ (CGT).
Ter voorbeeld: Een doemscenario van mij is dat ik nooit een gezin zal stichten. Wanneer ik dit scenario toets aan de realiteit moet ik toegeven dat het scenario niet valide is. Ik heb namelijk geen glazen bol en kan dus ook niet weten wat komen gaat. De toekomst ligt niet vast en het is hierom mogelijk dat ik ooit wél deel uitmaak van een gezin. Deze mogelijkheid zou je ook statistisch kunnen benaderen en er allerlei kansberekeningen op loslaten – ik heb de cijfers dan wel tegen mij, denk ik – maar zelfs dan is de toekomst niet gebeiteld in steen. Als je de pure logica volgt kan het dus nog alle kanten op met mij. Een mooie gedachte maar het toetsen aan de realiteit werkt vaak niet bij mij: Als ik ‘te diep’ in een depressie zit lukt het mij gewoonweg niet. Alles is dan gewoon zwart en de levenslust ontbreekt om mijn angsten tegen het licht van de realiteit te houden.
Eind vorige week zat ik te diep in mijn persoonlijke hel om hieraan te beginnen. Ik functioneerde wel redelijk maar innerlijk was ik verlamd door angst en het gevoel van totale wanhoop.
Toen gebeurde het…
Toen gebeurde het…
Toen gebeurde het…
Ik merkte dat mijn verlangens verdreven waren door mijn wanhoop. Er waren geen verlangens meer,
en dus geen faalangst….
Wat een bevrijdend moment! De druk om mijn verlangens te verwezenlijken was verdwenen! Ik zag heel helder in dat ik tot nu toe een leven leidde waarin ik veel van mezelf moest:
- Ik moet een mooie vriendin hebben die mij echt volledig accepteert
- Ik moet kinderen (liefst een jongen en meisje)
- Ik moet slagen als zelfstandig ondernemer
- Ik moet veel geld verdienen
- Ik moet een mooi huis en groot huis hebben voor mijn gezin
- Ik moet minstens twee keer per jaar op vakantie
- Ik moet een mooie auto voor de deur (auto’s interesseren mij niet eens!)
- Ik moet aanzien hebben in mijn omgeving vanwege mijn prestaties
- En meer en meer….
Ik voelde op dat moment wel angst maar het was geen faalangst. Hoe kan het ook anders? Ik had geen verlangens meer en dus geen angsten die hieraan verbonden waren. Wat voelde het als een bevrijding om verlost te zijn van verlangens en faalangst!
Ik besefte dat mijn verlangens op zich niet de boosdoeners waren, maar ik hechtte er wel teveel waarde aan. Ik realiseerde me waarom dat was: een te negatief zelfbeeld en te weinig vertrouwen in mijn eigen kunnen.
De wanhoop van mijn depressie deed mij inzien dat ik mezelf kwelde met bombastische verlangens. Het deed mij denken aan iets uit het traditionele boeddhisme, waar verlangen gezien wordt als een gif in het leven. Ik heb dat nooit echt begrepen. Nu wel!
Het heeft ook iets komisch: In de loop van jaren ontwikkelde ik bepaalde verlangens en stelde ik wat vage doelen in een poging deze te realiseren. Onbewust heb ik deze verlangens heel groot gemaakt in mijn hoofd en liet er mijn geluk vanaf hangen. Dit werkte de angst om te falen in de hand. En ik kon geen van beiden loslaten.
Ik besef nu dat je het leven best wel als een zwarte komedie mag beschouwen: we jagen iets na wat niet bestaat en zijn bang voor iets wat niet bestaat. We falen in onze pogingen en proberen iets anders. Ook dat faalt en we beginnen weer opnieuw. Ondertussen gaat het leven door terwijl deze komedie zich blijft herhalen, tot aan onze dood en misschien wel verder.
De volgende lering heb ik hier uit getrokken: Inzien dat verlangens net zo ontastbaar zijn als de lucht die wij inademen, maar dat verlangens in tegenstelling tot lucht…….. weinig waarde hebben in het Nu.
Ik ben er nog niet maar zit wel op het juiste spoor. Zeker weten!
don’t worry, nobody has the
beautiful lady, not really, and
nobody has the strange and
hidden power, nobody is
exceptional or wonderful or
magic, they only seem to be.
it’s all a trick, an in, a con,
dont buy it, don’t believe in it.
the world is packed with
billions of people whose lives
and deaths are useless and
when one of these jumps up
and the light of history shines
upon them, forget it, it’s not
what it seems, it’s just
another act to fool the fools
again.there are no strong men, there
are no beautiful women.
at least, you can die knowing
this
and you will have
the only possible
victory.
Gedicht ‘The Secret’ van Charles Bukowski.